วิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในอัฏฐสตสูตร

Name: พระครูสุภัทรธรรมสาร (ศุภโชค สุภโร)

keyword: การปฏิบัติวิปัสสนา

; การปฏิบัติภาวนา

; อัฏฐสตสูตร

Abstract: สารนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมสำคัญในอัฏฐสตสูตร 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในอัฏฐสตสูตร การวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง สรุปวิเคราะห์ เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า อัฏฐสตสูตร เป็นพระสูตรว่าด้วยเวทนา 108 ประการกล่าวถึง 1) เวทนา 2 คือ 1. เวทนาทางกาย 2. เวทนาทางใจ 2) เวทนา 3 คือ 1. สุขเวทนา 2. ทุกขเวทนา 3. อทุกขมสุขเวทนา 3) เวทนา 5 คือ 1. สุขินทรีย์ 2. ทุกขินทรีย์ 3. โสมนัสสินทรีย์ 4. โทมนัสสินทรีย์ 5. อุเปกขินทรีย์ 5) เวทนา 6 คือ 1. เวทนาที่เกิดจากจักขุสัมผัส 2. เวทนาที่เกิดจากโสตสัมผัส 3. เวทนาที่เกิดจากฆานสัมผัส 4. เวทนาที่เกิดจากชิวหาสัมผัส 5. เวทนาที่เกิดจากกายสัมผัส 6. เวทนาที่เกิดจากมโนสัมผัส 5) เวทนา 18 คือ 1. เวทนาที่เกิดร่วมกับโสมนัส 6 2. เวทนาที่เกิดร่วมกับโทมนัส 6 3. เวทนาที่เกิดร่วมกับอุเบกขา 6 6) เวทนา 36 คือ 1. เคหสิตโสมนัส 6 2. เนกขัมมสิตโสมนัส 6 3. เคหสิตโทมนัส 6 4. เนกขัมมสิตโทมนัส 6 5. เคหสิตอุเบกขา 6 6. เนกขัมมสิตอุเบกขา 6 และ 7) เวทนา 108 คือ 1. เวทนาที่เป็นอดีต 36 2. เวทนาที่เป็นอนาคต 36 3. เวทนาที่เป็นปัจจุบัน 36 รวมเป็นเวทนา 108 ประการ วิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในอัฏฐสตสูตรกล่าวคือ ผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 2 ประการ ผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 3 ประการ ผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 5 ประการ ผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 6 ประการ ผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 18 ประการ ผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 36 ประการ และผู้ปฏิบัติธรรมควรกำหนดรู้เวทนา 108 ประการได้แก่ กำหนดรู้เวทนาที่เป็นอดีต 36 ประการ กำหนดรู้เวทนาที่เป็นอนาคต 36 ประการ และ กำหนดรู้เวทนาที่เป็นปัจจุบัน 36 โดยตรง เพื่อให้เห็นความเกิด-ดับของเวทนาทุกอย่างที่กำลังเกิดขึ้น ณ ขณะปัจจุบัน อย่างต่อเนื่อง เมื่อผู้ปฏิบัติธรรมกำหนดรู้เวทนา และอดทนต่อเวทนา 108 คือ 1) อดทนต่อเวทนาแบบเผชิญหน้า 2) อดทนต่อเวทนาแบบกองโจร 3) อดทนต่อเวทนาแบบถอยทัพก็จะสามารถต่อสู้กับเวทนาได้อย่างมีสติ ก็จะดำเนินไปสู่ลำดับของวิปัสสนาญาณ

Abstract: This research paper contained 2 objectives; 1) study the contents and teachings found in Aṭṭhasatasutta, and 2) study of insight practice in Aṭṭhasatasutta. It was documentary research, the received data was collected from Theravada Buddhism and other related documents, compiled, and presented in descriptive types. The results revealed that Aṭṭhasatasutta was a discourse concerning the teachings of 108 types of Vedanā or feeling classified into (1) 2 modes of feeling; bodily feeling and mental feeling, (2) 3 feelings; happiness, unhappiness, and indifference, (3) 5 feelings; happy faculty, unhappy faculty, mental happiness, sorrow faculty, neutral faculty, (4) 6 feelings; eye contact feeling, etc. (5) 18 feelings; 6 mental happiness-arisen feeling, mental unhappiness-arisen feeling, neutral-arisen feelings, (6) 36 feelings; (1) 6 house-arisen mental feelings, (2) 6 homeless-arisen mental happiness, (3) 6 household-arisen unhappy feeling, (4) 6 renounce-arisen unhappiness, (5) 6 household-arisen neutrality, (6) 6 renounce-arisen neutrality, (7) 108 feeling; (1) 36 past feelings, (2) 36 future feelings, (3) present feelings. An analysis of insight practice in Atthasatasutta was found that insight practitioner starts from directly observing the mentioned feelings, i.e., 2 types of feelings, 3 feelings, 5 feelings, 6 feelings, 18 feelings, 36 feelings, 108 feelings including 36 past feelings, 36 present feelings, and 36 future feelings which are happening in every present moment falling into rise and falls continuously, his mind will be persistent to all 108 types of feelings, i.e., 1) arising feelings, 2) murder-like feelings, 3) arms retreat-like feeling, and he would realize such feeling with mindfulness which later enters to the path of insight knowledge.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ธานี สุวรรณประทีป

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2566

Modified: 2567-07-15

Issued: 2567-07-15

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระครูสุภัทรธรรมสาร (ศุภโชค สุภโร).pdf	2.18 MB

ใช้เวลา

0.024762 วินาที