ศึกษาการเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย

Name: พระธวัชชัย ธนวฑฺฒโน (สกลวิภาส)

keyword: การเจริญกัมมัฏฐาน

; สมถปุพพังคมนัย

; กัมมัฏฐาน

Abstract: สารนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาสมถปุพพังคมนัยในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาการเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุปวิเคราะห์เรียบเรียง และบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า สมถปุพพังคมนัย คือ การเจริญวิปัสสนาโดยมีสมถะนำหน้าก่อน เมื่อเจริญวิปัสสนาโดยมีสมถะนำหน้าปัญญาในมรรคย่อมเกิด โดยจิตมีอารมณ์หนึ่งเดียว คือ ไม่มีความฟุ้งซ่าน ด้วยอำนาจแห่งเนกขัมมะ เป็นสมาธิ คือ วิปัสสนา การเจริญสมถปุพพังคมนัยเป็นการใช้อารมณ์ของสมถกัมมัฏฐานเป็นบาทฐานในการเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐาน เพื่อการรู้แจ้งตามความเป็นจริงโดยกรรมฐานทั้งสองทำหน้าที่สำคัญที่ต่างกันคือคือ 1) การเจริญสมถกัมมัฏฐาน คือ การฝึกฝนอบรมจิตให้มีความตั้งมั่นในอารมณ์เดียว ไม่ซัดส่าย ความไม่ฟุ้งซ่าน และ 2) การเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐาน คือ การฝึกฝนอบรมจิตให้เกิดความรู้แจ้งในรูปนามตามความเป็นจริง การเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย เริ่มต้นด้วยการใช้ฌานทำให้เกิดขึ้นเป็นบาทฐานแล้วจึงยกจิตขึ้นสู่การปฏิบัติวิปัสสนา ด้วยการพิจารณารูปนามตามความเป็นจริง และอานิสงส์ของการเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย คือ 1) อานิสงส์ที่เกิดจากการเจริญฌานสมาบัติ 2) ความปรากฏขึ้นของวิปัสสนาญาณ 9 และ 3) ความปรากฏขึ้นของมรรค คือโดยระดับการให้สำเร็จกิจ คือ ทางอันให้ถึงความเป็นอริยบุคคลแต่ละชั้น เข้าสู่ความเป็นมรรค ผล และนิพพาน ตามลำดับ ส่วนการบรรลุตามวิถีแห่งสมถปุพพังคมนัย ได้แก่ 1) อุภโตภาควิมุตติ คือ พระอรหันต์ผู้บำเพ็ญสมถะกจนได้สมาบัติ 8 แล้ว จึงใช้สมถะนั้นเป็นฐานบำเพ็ญวิปัสสนาต่อไป 2) กายสักขี คือ ผู้ที่ได้สัมผัสวิโมกข์ 8 ด้วยกาย และอาสวะบางส่วนก็สิ้นไปเพราะเห็นด้วยปัญญา 3) ธัมมานุสารี คือ ผู้ปฏิบัติเพื่อบรรลุโสดาปัตติผลที่มีปัญญินทรีย์แก่กล้า อบรมอริยมรรคโดยมีปัญญาเป็นตัวนํา

Abstract: This research paper focused on 2 objectives: 1) to study the Samathapubbaṅgamanaya in Theravada Buddhist scriptures and 2) to study how to do meditation by Samathapubbaṅgamanaya. It was documentary research by studying information from Theravada Buddhist scriptures, related documents, collecting, summarizing, analyzing, and compiling in descriptive narrative. The results showed that Samathapubbaṅgamanaya means the Vipassana meditation with Samatha preceding. Having completed Vipassana with Samatha presiding, the path knowledge will naturally arise in which the mind has becomed onepointedness, without being distracted, and by the power of renouncing, it is concentration or Vipassana. This type of Vipassana meditation focuses on using the objects of Samatha or tranquility as the base for Vipassana exercise in order to realize its true nature. Two types of meditation contain its distinctive function; 1) Samatha or tranquility cultivation functions as a mental training to be firm with onepointedness, not swaying, and not distracted, and 2) Vipassana meditation functions as the mentality training for realizing all form and name as they really were. The meditation development by Samathapubbaṅgamanaya starts with applying the trance’s objects occurring as a meditative base and then raising to Vipassana practice by observing the actual name and forms. The benefits of Samathapubbaṅgamanaya practice are: 1) the benefits arising from the tranquil meditation attainment, 2) it causes the nine-insight knowledge, and 3) it leads to the its function accomplishment leading to Noble One rank into the Path, Fruits, and Nibbana, respectively. The enlightenment with Samathapubbaṅgamanaya was seen in 3 types; 1) Ubhatobhāgavimutti refering to the Arahanta who has attained eight Samapatti and used it as a base for insight meditation, 2) Kāyasakkhīor the body-witness who has experienced eight liberations by body and some fetters has distinguished through knowing, 3) Dhammānusari or those who have practiced for Sotapatti attainment with full wisdom faculty and training for Noble Path with the wisdom leading.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: วิโรจน์ คุ้มครอง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2565

Modified: 2568-08-18

Issued: 2568-08-18

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระธวัชชัย ธนวฑฺฒโน (สกลวิภาส).pdf	2.17 MB

ใช้เวลา

0.025161 วินาที