การเจริญเมตตาเจโตวิมุตติยกขึ้นสู่วิปัสสนาแบบสมถยานิกที่สำนักปฏิบัติธรรม ธรรมโมลี

Name: จันทร์จิรา ชินศรี

keyword: การเจริญเมตตา

; เจโตวิมุตติ

; การเจริญวิปัสสนา

; วิปัสสนาแบบสมถยานิก

; สมถยานิก

; สำนักปฏิบัติธรรม ธรรมโมลี

Abstract: วิทยานิพนธ์ มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาการเจริญเมตตาเจโตวิมุตติ 2) เพื่อศึกษาการเจริญเมตตาเจโตวิมุตติยกขึ้นสู่วิปัสสนาแบบสมถยานิก และ 3) เพื่อศึกษาการเจริญเมตตาเจโตวิมุตติยกขึ้นสู่วิปัสสนาแบบสมถยานิก ที่สำนักปฏิบัติธรรม ธรรมโมลี การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องนำมาสรุป วิเคราะห์ เรียบเรียงและบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า เมตตาเจโตวิมุตติ คือ เมตตาที่แผ่ไปในสรรพสัตว์ไม่มีประมาณ มีกำลังสมาธิขั้นฌานจิต เป็นบาทฐานยกขึ้นสู่วิปัสสนา จึงเป็นความหลุดพ้นแห่งจิตด้วยกำลังสมาธิและหลุดพ้นจากกิเลสด้วยปัญญา การแผ่มี 4 วิธี คือ แบบโอธิโสผรณา อโนธิโสผรณา ทิสาผรณา อินทริยวาร สามารถพัฒนากำลังสมาธิถึง 9 ระดับ คือ รูปฌาน 4 อรูปฌาน 4 และสัญญาเวทยิตนิโรธ การเจริญเมตตาเจโตวิมุตติยกขึ้นสู่วิปัสสนาแบบสมถยานิก คือ ผู้เจริญเมตตาเจโตวิมุตติเข้าฌาน ออกจากฌานแล้วยกองค์ฌานที่ปรากฏชัดหรือนำสภาพธรรมที่ประกอบกับฌานหรือจิตเป็นอารมณ์ในการเจริญวิปัสสนาหมวดเวทนา จิต ธรรม เห็นสภาพธรรมที่เป็นอารมณ์ดับไปและเห็นจิตนั้นดับไปด้วย การเจริญเมตตาเจโตวิมุตติยกขึ้นสู่วิปัสสนาแบบสมถยานิก ที่สำนักปฏิบัติธรรม ธรรมโมลี คือ การแผ่เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ใน 31 ภูมิ แผ่อโนทิศบุคคล 5 บท 10 ทิศ ด้วยเมตตาเจโตวิมุตติและเมตตาอินทรีย์ จนจิตตั้งมั่นเป็นฌานจิต ออกจากฌานนั้นตามรู้เวทนา จิต หรือสภาพธรรมที่ปรากฏชัดในขณะจิตปัจจุบัน เห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เกิดวิปัสสนาญาณ บรรลุ มรรค ผล นิพพาน

Abstract: This thesis contains 3 objectives: 1) to study Mettacetovimutti development, 2) to study Mettācetovimutti for uplifting Vipassanawith Samathayānika type, and 3) to study Mettācetovimutti cultivation for uplifting to Vipassana meditation with Samathayānika type performed at Dhammamoli Meditation Center. It was documentary research by taking data from Theravada Buddhist scriptures and related documents, summarized, analyzed, compiled, and described in a descriptive style. The results were found that Mettacetovimutti refers to the loving-kindness spread to all sentient beings without boundary, having Jhana meditation, it was a base for Vipassana uplifting functioning as the liberation of mentality with meditation power and liberation from defilements with wisdom. There are 4 practical ways of loving-kindness spread; Odhisophalana, Anodhisopharana, Disapharana and Indriyavara. With this type of practice, meditation power can reach the 9 supreme states; 4 formal absorption, 4 formless absorption and Sannavedayitanirodha. The way to uplift Mettacetovimutti into insight with Samathayanika revealed that the practitioner must be skillful for entering and exit such absorption, then observing the clear mental state appearing in absorption as insight objects as seen in feeling, mentality, and mental objects until realizing the true state of all, materials, and mind, falling away. Mettācetovimutti cultivation for uplifting to Vipassana meditation with Samathayānika type performed at Dhammamoli Meditation Center showed that the Center uses this method to spread loving-kindness, compassion, sympathy and indifferences to all sentients in 32 realms, indicated to 5 person types, in 10 directions with Mettacetovimutti and great faculties until the mind becomes concentrated or Jhana, then leaving such state, observing feeling, mentality and all phenomena clearly appearing at a present moment falling into transitory, contradictory being and non-self. The insight knowledge will be obtained leading to Noble path, fruits and Niibbana attainment.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ธานี สุวรรณประทีป

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: วิโรจน์ คุ้มครอง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2566

Modified: 2025-08-19

Issued: 2568-08-19

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	จันทร์จิรา ชินศรี.pdf	2.01 MB	2	2025-08-25 10:35:12

ใช้เวลา

0.025345 วินาที