ศึกษาการเจริญวิปัสสนาในผัสสมูลกสูตร

Name: พระสมบัติ คุณทตฺโต (ทั่งสุวรรณ)

keyword: การเจริญวิปัสสนา

; ผัสสมูลกสูตร

; วิปัสสนาภาวนา

Abstract: สารนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมในผัสสมูลกสูตร และ 2) เพื่อศึกษาการเจริญวิปัสสนาในผัสสมูลกสูตร ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุปวิเคราะห์เรียบเรียง และบรรยายเชิงพรรณนา ผลจากการวิจัยพบว่า ผัสสมูลกสูตร คือ พระสูตรว่าด้วยเวทนา 3 ประการ คือ 1) สุขเวทนา 2) ทุกขเวทนา 3) อทุกขมสุขเวทนา (อุเบกขาเวทนา) ซึ่งเกิดจากผัสสะ มีผัสสะเป็นมูล มีผัสสะเป็นเหตุ มีผัสสะเป็นปัจจัย เวทนา หมายถึง การเสวยอารมณ์ เมื่อจําแนกประเภทโดยลักษณะแห่งการเสวยอารมณ์ สุข ทุกข อุเบกขา และ ผัสสะ หมายถึง สัมผัส การกระทบ การถูกต้องที่ให้เกิดความรู้สึกภายใน ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ และความรู้สึกภายนอก ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ และวิญญาณ การเจริญวิปัสสนาในผัสสมูลกสูตร คือ การกำหนดรู้ผัสสะที่เกิดขึ้นทางทวารทั้ง ๖ โดยการกำหนดรู้ตามหลักเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน ได้แก่ (1) การกำหนดรู้สุขเวทนา คือ การกำหนดความรู้สึกเป็นสุขทางกาย ได้แก่ ความโล่ง เบาสบาย หรือความรู้สึกเป็นสุขทางใจ (2) การกำหนดรู้ทุกขเวทนา คือ การกำหนดรู้ ความรู้สึกที่เป็นทุกข์ทางกาย เช่น ความเจ็บ ปวด ร้อน เย็น เหนื่อย หรือความรู้สึกเป็นทุกข์ทางใจ และ (3) การกำหนดรู้อทุกขมสุขเวทนา (หรือ อุเบกขาเวทนา) คือ การกำหนดความรู้สึกแบบเป็นกลาง ๆ ไม่สุขไม่ทุกข์ หรือ ความเฉยแห่งใจ ตามความเป็นจริง และอานิสงส์ของการเจริญวิปัสสนาภาวนาในผัสสมูลกสูตร คือ สามารถนำไปสู่การขจัดอนุสัยกิเลส สิ้นอาสวะ บรรลุมรรค ผล นิพพาน ได้ในที่สุด

Abstract: This thesis contains 2 objectives: 1) to study the contents and teachings in Phassāmūlākā sutta and 2) to study the development of Vipassana in Phassāmūlākā sutta. In this study, it was documentary research by studying information from Theravada Buddhist scriptures, related documents, collecting, summarizing, analyzing, and compiling and descriptive narrative. The results of the research revealed that the Phassāmūlākā sutta is the discourse on 3 aspects of feeling: 1) pleasurable or Sukhavedanā, 2) unpleasurable or Dukkhavedanā, and 3) Non-pleasure or Ubekkhāvedanā which arises from contact tactile, having cause a sense of touch, having contact as a factor. Vedanā means feeling or experiencing of the objects. When categorized by the nature of the experience of feeling; happiness, unhappiness, equanimity, and contact means touch, impact, and right that caused internal sensations such as eye, ear, nose, tongue, body, and mind, and external sensations such as form, sound, smell, taste, contact, mental objects, and consciousness. The cultivation of Vipassana in Phassāmūlākā sutta is the determination of the senses arising through the six rectums by pursuing knowledge according to 3 feelings based on Vedanānupassanāsatipaṭṭhāna: (1) determining the happy feeling referring to bodily happiness such as clearness, comfort, or feeling of inner happiness, (2) determining the bodily suffering such as pain, heat, cold, tiredness, or mental suffering, and (3) determining the neutral feelings, neither happiness nor suffering, or indifference of the mind as they really are. The benefits of Vipassana meditation practice found Phassamūlasutta was that it can lead to the elimination of defilements, the end of impurities, and finally attaining the path, the result, and Nibbana.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ธานี สุวรรณประทีป

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2565

Modified: 2568-08-19

Issued: 2568-08-19

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระสมบัติ คุณทตฺโต (ทั่งสุวรรณ).pdf	2.19 MB

ใช้เวลา

0.019559 วินาที